Gebelikte tetanoz aşısı
Gebelikte Tetanoz Aşısı: Anne ve Bebek İçin Hayati Bir Kalkan
Gebelik süreci, anne adaylarının attıkları her adımda, yedikleri her lokmada “Acaba bebeğime bir zararı olur mu?” diye düşündükleri hassas bir dönemdir. Bu dönemde en çok kafa karışıklığı yaratan konulardan biri de aşılamadır. Özellikle Aile Sağlığı Merkezleri (Sağlık Ocakları) tarafından takibi yapılan Gebelikte Tetanoz Aşısı, hayati öneme sahip olmasına rağmen şehir efsaneleri nedeniyle bazen reddedilebilmektedir.
Bu yazımızda; tetanoz aşısının neden yapıldığını, bebeği nasıl koruduğunu, ideal zamanlamasını ve yan etkilerini tıbbi gerçekler ışığında inceleyeceğiz.
Tetanoz Nedir ve Gebelikte Neden Önemlidir?
Tetanoz, Clostridium tetani adı verilen bir bakterinin neden olduğu, sinir sistemini etkileyerek şiddetli kas kasılmalarına yol açan ölümcül bir hastalıktır. Bu bakteri sadece paslı çivide değil; toprakta, tozda ve hayvan dışkısında da bulunabilir.
Gebelikte tetanoz aşısının (Td – Tetanoz ve Difteri) yapılmasının iki temel amacı vardır:
Anneyi Korumak: Doğum, cerrahi bir işlemdir (Sezaryen veya normal doğumdaki kesiler). Anneyi doğum sırasında veya sonrasında oluşabilecek enfeksiyonlara karşı korur.
Bebeği Korumak (Yenidoğan Tetanozu): Asıl ve en önemli hedef budur. Yeni doğan bir bebeğin bağışıklık sistemi henüz gelişmemiştir. Anne aşı olduğunda, ürettiği antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçer. Bu antikorlar, bebeği doğum sırasında (özellikle göbek kordonunun kesilmesi esnasında) ve doğumdan sonraki ilk aylarda ölümcül olan Yenidoğan Tetanozuna karşı korur.
Gebelikte Tetanoz Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Sağlık Bakanlığı’nın aşı takvimine ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) önerilerine göre, gebelikte tetanoz aşısı genellikle gebeliğin 2. trimesteri (ikinci üç aylık dönem) bittikten sonra veya 3. trimesterin başında uygulanır.
İdeal zamanlama şu şekildedir:
1. Doz: Genellikle 20. gebelik haftasında (veya ilk hareketler hissedildikten sonra) uygulanır.
2. Doz: İlk dozdan en az 4 hafta sonra (Genellikle 24. hafta civarı) uygulanır.
Neden 2 Doz? Tek doz aşı, tam koruyuculuk sağlamaz. İkinci dozdan sonra oluşan antikor seviyesi, bebeği yenidoğan tetanozundan koruyacak düzeye ulaşır. Eğer anne adayı daha önceki yıllarda aşılanmamışsa veya aşı geçmişi bilinmiyorsa, doğumdan sonra 3. dozun yapılması da önerilebilir.
Tetanoz Aşısı Bebeğe Zarar Verir mi?
Anne adaylarının en büyük korkusu budur. Ancak cevap nettir: HAYIR.
Gebelikte uygulanan tetanoz aşısı, “canlı aşı” değildir. İnaktif (ölü) toksoid bir aşıdır. Bu nedenle bebeğe enfeksiyon bulaştırması veya gelişimini olumsuz etkilemesi söz konusu değildir. Aksine, yapılmaması bebek için büyük bir risktir.Dünya genelinde her yıl binlerce bebek, annesi aşılanmadığı için hijyenik olmayan kordon kesimi vb. nedenlerle tetanozdan hayatını kaybetmektedir.
Tetanoz Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
Her aşıda olduğu gibi tetanoz aşısında da hafif yan etkiler görülebilir. Bunlar genellikle geçicidir ve bebeğe zarar vermez.
Aşı yerinde ağrı ve şişlik: En sık görülen şikayettir. Kolu kaldırmakta zorluk yaşanabilir. 1-2 gün içinde geçer.
Hafif ateş: Nadiren görülür.
Halsizlik ve yorgunluk.
Ne Yapmalı? Aşıdan sonra kolunuzda ağrı olursa o bölgeye soğuk kompres (buz uygulaması) yapabilirsiniz. Doktorunuza danışarak gebelikte güvenli olan parasetamol grubu ağrı kesiciler alabilirsiniz.
Tetanoz Aşısı Zorunlu mu?
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı, anne ve bebek ölümlerini önlemek amacıyla tetanoz aşısını şiddetle önermekte ve ücretsiz olarak Aile Sağlığı Merkezlerinde uygulamaktadır. Yasal olarak “zorla” aşı yapılmasa da, aşıyı reddeden anne adaylarından genellikle “sorumluluğun kendilerine ait olduğuna dair” bir imza alınır.
Tıbbi bir engeliniz (aşırı alerjik reaksiyon geçmişi vb.) yoksa, bu aşıyı yaptırmanız bebeğinizin sağlığı için en güvenli yoldur.
Sıkça Sorulan Sorular
5 yıl önce tetanoz aşısı oldum, yine de olmalı mıyım? Eğer son 5 yıl içinde tam doz tetanoz aşısı olduysanız, gebelikte tekrar aşılanmanıza gerek olmayabilir veya tek doz hatırlatma dozu yeterli olabilir. Bunu mutlaka ebe veya doktorunuzla aşı kartınıza bakarak teyit etmelisiniz.
Tetanoz aşısı aç karnına mı yapılır? Hayır, tetanoz aşısı için aç veya tok olmanız fark etmez. Ancak gebelikte tansiyon düşüklüğü yaşamamak için tok karna gitmeniz önerilir.
Aşıdan sonra banyo yapılır mı? Evet, aşı bölgesini ovalayıp tahriş etmemek kaydıyla ılık duş almanızda hiçbir sakınca yoktur.
Sonuç
Gebelikte tetanoz aşısı, basit bir iğneden çok daha fazlasıdır; bebeğinizin hayata güvenli bir başlangıç yapması için ona verdiğiniz ilk hediyedir. Steril hastane koşullarında doğum yapacak olsanız bile, riskleri sıfıra indirmek ve bebeğinizi ilk aylarda korumak için aşı takviminize uymanız hayati önem taşır. Lütfen 20. haftadan itibaren aile hekiminiz veya kadın doğum uzmanınızla görüşerek aşınızı planlayın.
